Osmanlı Devletinin ilk savunma sanayi Fatih Dökümhanesi, kazı çalışmaları sonucunda günyüzüne çıkmasına çok az zaman kaldı.

HABER MERKEZİ


Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un Fethi’nde kullandığı top ve güllerin yapıldığı Kırklareli’nin Demirköy İlçesi’ndeki Fatih Dökümhanesi’nde kazı çalışmaları en geç 2 yıl içinde bitirilerek restorenin ardından müzeleştirilerek Türkiye’nin ilk Açık Hava Müzesi haline getirilecek. 


Kültür ve Turizm Bakanlığı, Mimar Sinan ve İstanbul Üniversiteleri’nin desteklediği Fatih’in Dökümhanesi’ni günyüzüne çıkaracak, bitmesinin ardından Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un Fethi’nde kullandığı Şahi Topların döküldüğü Fatih Dökümhanesi’nin, Osmanlı Sanayisi’ni belgeleyen kazı 2001 yılında dönemin Kırklareli Müze Müdürü Zülküf Yılmaz’ın çalışmalarıyla başladı. 2008 yılına kadar Kırklareli Müzesi tarafından yürütülen kazılar, 2008’de Boğaziçi üniversitesi’nden Prof. Dr. Günhan Danışman Başkanlığı’nda yapılmıştır. 2009 yılı başında, Danışman’ın vefatı üzerine o yılki çalışmalar, Kırklareli Müzesi tarafından, İTÜ’den Yrd. Doç. Dr. Gülsün Tanyeli sorumluluğunda, avlu ile üretim alanı arasında bulunan istinat duvarı onarımı şeklinde sürdürülmüştür. Çalışmalar 2010 yılından itibaren, bakanlar kurulu kararıyla Mimar Sinan Üniversitesi’nden Doç. Dr. Nurcan Yazıcı Metin başkanlığında sürdürülmektedir.


* Açık Hava Müzesi haline getirilecek


Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un fethinde top ve güllerini ve diğer askeri teçhizatların dökümlerini yapan Fatih Dökümhanesi, Osmanlı’daki “Samakocuk Dökümhane-i Amire” adıyla yüzlerce yıl hizmet vermiştir. Türkiye sınırları içinde demircilik alanında günümüze ulaşmış en önemli arkeolojik verileri içeren dökümhane demir cevherinin çokça ve demiri ergitmede kullanılan yandığında yüksek enerji veren meşe ağaçlarının bulunması sebebiyle Demirköy’de kurulmasının temel nedeni olduğu tahmin ediliyor. Şuan belli bir aşamaya gelen Fatih Dökümhanesi kazı çalışmalarının önümüzdeki yıl tamamlanması bekleniyor. Bundan sonraki aşamada bütün yapıların belli bir seviyede aslına uygun olarak restore edilip ayağa kaldırılarak, buranın açık hava endüstri, Osmanlı sanayisini, endüstrisini belgeleyen açık hava müzesi haline getirilmesi için restore çalışmaları yapılması planlanıyor.


* Dönemin en teknolojik tesisi  


Döneminde Avrupa’da bulunan tesislerden daha teknolojik ve önde olan Fatih Dökümhanesi, Türk Tarihi açısından, gelecek ziyaretçiler açısından ve sistemin nasıl çalıştığının gösterilmesi açısından büyük önem taşıyor. Sanayi tesisinin bir önemi de, su gücüyle enerji üretiyor. Döneminde Avrupa’ya eşdeğer, hatta Avrupa’dan daha önde olan Fatih’in Dökümhane’si tesisleri belli bir su sistemi ile alanın batı yönünden avlu kısmında su kanalları ile alt kısma su akıtılıyor ve çarklar çalıştırılıyor. Bu çarkın çalışması ile enerji üretilerek demir ergitme fırınlarının körükleme sistemine hava vermesini ve çekiçlerin çalışmasını sağlıyor.


2003-2008 yıllarında yapılan kazı çalışmalarıyla Dökümhane’nin üst setlerinde yer alan yaşam ve hizmet birimleri, çevre duvarlarında bitişik yapılar ile kazılan öncesinde sadece minaresi görülebilen mescit ortaya çıkarılmıştır. Fatih Dökümhanesi’nde bu güne kadar yapılan kazılarda gülle kalıbı, değişik çaplarda top gülleleri, çeşitli madeni parçalar, farklı boylarda çiviler, demir tozları; Dökümhane’deki mevcut demir fırınının yapısı ve çalışma sistemi hakkında bilgi verebilecek üfleçler, cüruflar, yerli üretim ve ithal ateş tuğla örnekleri, çark sistemine ait, üretimde kullanılmış olması muhtemel demir parçaları, demir şebeke parçaları;  son dönemde çeşitli tarım ve ev gereçlerinin üretildiğini belgeleyen parçalar bulunmuştur. Kazı ve restore çalışmalarının ardından aslına uyun halde kurulacak müzede Osmanlı’nın savaş teknolojileri sergilenerek ziyaretçilere açılacak. (Gülcan Kutlu)